De Algemene Rekenkamer – toezichthouder op het doelmatig besteden van belastinggeld – heeft begin dit jaar een opvallend advies uitgebracht: geef voorrang aan subsidies voor collectieve warmtenetten, ten koste van de particuliere subsidie voor warmtepompen. In het rapport Een koud bad voor warmtenetten waarschuwt zij voor inefficiënt dubbel subsidiebeleid, en suggereert dat particulieren in wijken met een warmtenet beter géén subsidie meer zouden krijgen voor individuele oplossingen.
Dat roept vragen op.
In hetzelfde rapport erkent de Rekenkamer namelijk ook dat veel warmtenetprojecten inmiddels vastlopen, omdat ze niet rendabel te exploiteren zijn. Sinds eind 2023 stokken diverse gemeentelijke plannen. Tegelijk verwijst ze naar een uitspraak van het Planbureau voor de Leefomgeving, dat een warmtenet voor ongeveer een derde van de wijken de goedkoopste route naar een aardgasvrije toekomst zou zijn. Twee constateringen die elkaar op z’n minst lijken tegen te spreken.
Politieke voorkeur of objectieve toetsing?
De Rekenkamer zou onafhankelijke controle moeten uitoefenen op overheidsuitgaven, maar haar aanbeveling lijkt eerder een politieke keuze: geef subsidie voor warmtenetten, en blokkeer subsidies voor warmtepompen in diezelfde gebieden. Of is dit precies het advies waar het kabinet op zat te wachten?
Wat betekent dit voor Muiderberg?
Voor Muiderberg is deze ontwikkeling allesbehalve theoretisch. De organisatie Warmtenet Muiderberg B.V. heeft inmiddels 8 miljoen euro subsidie van de Rijksoverheid ontvangen. Maar de vraag blijft: op basis waarvan is die subsidie toegekend? En wie heeft daarover kunnen meebeslissen?
Wat vaststaat: wanneer Muiderberg officieel wordt aangewezen als warmtenetgebied, vervallen daarmee de individuele subsidies voor bewoners die liever een warmtepomp willen installeren. Dat beperkt de keuzevrijheid, terwijl juist de hoge kosten van het warmtenet maken dat veel bewoners mogelijk willen afhaken.
Geen oplossing, slechts verschuiving van kosten
De subsidie maakt het warmtenet niet efficiënter of goedkoper in aanleg. Er verandert slechts iets in de manier waarop het gefinancierd wordt: minder rechtstreeks via de bewoners, maar via de belastingbetaler. De risico’s en lasten blijven – voor Muiderberg én voor alle inwoners van Gooise Meren.
Tot slot
Toezien op doelmatigheid is een kerntaak van de Algemene Rekenkamer. Maar in plaats van zich uit te spreken over de logica en haalbaarheid van het warmtenet in Muiderberg, lijkt zij nu een rol te spelen in het blokkeren van alternatieven.
auteurs: Ron Slockers en Jos Engelen
Reactie plaatsen
Reacties