Participatie: stop met afvinken. Begin met luisteren

In Muiderberg horen we nu ook steeds vaker het woord ‘participatie’. Dat klinkt mooi: inwoners mogen meedenken over plannen van de gemeente. Maar in de praktijk voelt het vaak alsof de uitkomst al vaststaat – en dat bewoners pas aan tafel mogen komen als de stoelen al zijn neergezet.

Of het nu gaat over woningbouw, verkeersbeleid of het warmtenet: participatie wordt zelden ingezet als vertrekpunt. Meestal komt er pas een uitnodiging als het plan al op hoofdlijnen klaar is. Een informatieavond, een flyer, een online formulier – en hop, het vakje ‘participatie’ wordt keurig afgevinkt.

Neem het warmtenet. In plaats van ruimte te geven voor echte inspraak, krijgen bewoners nu de vraag om te “helpen met communicatie en participatie” – alsof participatie iets is wat je kunt uitbesteden. Je mag een aanspreekpunt worden voor je straat, of folders helpen uitdelen. Maar over de koers, de kosten of de verplichting om mee te doen? Daarover mag je vooral níet meebeslissen. Dan wordt participatie verward met PR.

En dat is precies het probleem. Participatie is geen eenrichtingsverkeer, en ook geen legitimatie achteraf. Het gaat om invloed, transparantie en de bereidheid om plannen aan te passen op basis van wat mensen inbrengen. Dat kost tijd en moed – maar zonder dat krijg je weerstand in plaats van draagvlak.

In mijn werk voor Mantelzorgelijk spreek ik met veel inwoners én politici, lokaal en landelijk. En ik zie het telkens weer: beleid dat níet samen met mensen wordt gemaakt, komt vroeg of laat in de knel. Participatie is geen luxe. Het is noodzaak.

Als we in Muiderberg willen bouwen aan vertrouwen, moeten we eens stoppen met afvinken en beginnen met luisteren. Participatie is geen taak voor bewoners. Het is een opdracht voor bestuurders.

Want het gaat niet alleen om vertrouwen in de politiek. Het gaat ook om het vertrouwen in lokale projecten zoals het warmtenet. Elke keer dat participatie wordt gebruikt als etiket, maar niet als inhoud, brokkelt dat vertrouwen verder af. En dat geldt niet alleen voor dit project – het straalt af op alle initiatieven die nog moeten komen.

Marjolijn Bruurs